ბოლო დროს, სულ უფრო ხშირად ისმის კითხვა: უქმნის თუ არა რადიაციის საფრთხეს, საქართველოს „ფუკუსიმა–1“–ზე მომხდარი აფეთქებები და რამდენად საგანგაშოა იაპონიაში, ამ დროისთვის დაფიქსირებული, რადიაციული ფონის გაუარესება. ამ და სხვა საკითხებზე „პრესა.ჯი“ გარემოს დაცვის სამინისტროს ბირთვული და რადიაციული უსაფრთხოების სამსახურის უფროსს, ლევან გოგუას ესაუბრა:
– საკმარისია თუ არა საფრთხის განეიტრალებისკენ მიმართული ის ღონისძიებები, რასაც იაპონიის ხელისუფლება „ფუკუსიმა–1“–ზე ატარებს, თუ თვით ისეთ მაღალგანვითარებულ ქვეყანასაც კი, როგორიც იაპონიაა, მხოლოდ საკუთარი ძალებით არ შეუძლია საფრთხის აღმოფხვრა?
– სხვათაშორის, იაპონელები მთელი ამ ხნის განმავლობაში, სწორი მეთოდებით ებრძვიან რადიაციის გაჟონვის შესაძლებლობას. რეაქტორების შიდა წნევის მომატება იმან გამოიწვია, რომ გაგრილების სისტემა მწყობრიდან გამოვიდა. იაპონელმა სპეციალისტებმა, უწყვეტ რეჟიმში, ზღვის წყლის ჭავლით დაიწყეს რეაქტორების გაგრილება და ზღვის წყალში ბორი გაურიეს, რომელიც ნეიტრონებს ანეიტრალებს. მართალია, სრული განეიტრალება შეუძლებელია, მაგრამ ასეთ მოქმედებას შედეგი მაინც მოაქვს.
– მაგრამ, გატარებული ზომების მიუხედავად, სამი აფეთქება უკვე მოხდა…
– დიახ, აფეთქებები პირველ, მესამე და მეოთხე რეაქტორებზე გარდაუვალი გახდა. ამის პროგნოზირება წინასწარაც იყო შესაძლებელი, მაგრამ რაც მთავარია, რეაქტორები არ დაზიანებულა. შესაბამისად, პირველი აფეთქებისთანავე იაპონიის მთავრობამ, ოცკილომეტრიან რადიუსში მოსახლეობის ევაკუაცია დაიწყო, რათა მათი დასხივება არ მომხდარიყო.
– რამდენადაც ცნობილია, სამივე შემთხვევაში წყალბადი აფეთქდა. ეს რამდენად საშიშია რადიაციის გავრცელების თვალსაზრისით?
– თვითონ წყალბადის აფეთქება დახურულ ზონაში, იმდენად საშიში არ არის, რამდენადაც პროცესები, რაც ამ აფეთქებას მოჰყვება. კერძოდ, აფეთქების შედეგად ატმოსფეროში გაიფანტა რადიოაქტიური ნივთიერებები, ცეზიუმ–137 და იოდ–126. თუმცა, ჯერჯერობით არ არსებობს ინფორმაცია, თუ რა კონცენტრაციით მოხდა ამ ნივთიერებების გაფანტვა ჰაერში. სწორედ, ეს ნივთიერებები ქმნიან შემდგომ რადიაციის ღრუბელს.
– რამდენ ხანს რჩება ღრუბელი და თუ არსებობს ტექნოლოგია, რომელიც უარყოფითი შედეგების გამოწვევის გარეშე მის დაშლას უზრუნველყოფს?
– ასეთი ტექნოლოგია არ არსებობს. რადიაციული ღრუბლის გავრცელება და მიმართულება კლიმატურ პირობებზეა დამოკიდებული: საით და რა სიჩქარით დაუბერავს ქარი, როდის მოვა წვიმა და რომელი ტერიტორიის თავზე იქნება წვიმის დროს ღრუბელი…
– წვიმა, ამ შემთხვევაში სიტუაციის გაუარესების წინაპირობაა?
– რასაკვირველია. წვიმა შლის რადიაციულ ღრუბელს და, ასე ვთქვათ, დედამიწაზე გზავნის იმ მავნე რადიოაქტიურ ნივთიერებებს, რომელსაც ეს ღრუბელი შეიცავს. სწორედ ამის შედეგია, რადიაციული დაბინძურება: მცენარეების, ნიადაგის. ასევე ადამიანთა დასხივება.
– არსებობს თუ არა შანსი, რომ რადიაციულმა ღრუბელმა საქართველომდე მოაღწიოს?
– მხოლოდ თეორიული შანსი არსებობს. ეს იმ შემთხვევაში მოხდება, თუ ქარი მხოლოდ საქართველოს მიმართულებით დაუბერავს და თუკი იმ დროის განმავლობაში, რაც ღრუბელს საქართველომდე მისაღწევად დასჭირდება, წვიმა არ მოვა. ასეთი რამ, პრაქტიკულად, შეუძლებელია. ამიტომაც, დანამდვილებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ საქართველოს რადიაციული საფრთხე არ ემუქრება. ამას გარდა, ჩვენი ქვეყანა კავკასიის საკმაოდ მაღალი ქედითაა შემოსაზღვრული, რომელიც რადიაციული ღრუბლისთვის თითქმის გადაულახავ ბუნებრივ წინააღმდეგობას წარმოადგენს.
– მაგრამ კავკასიონმა ჩერნობილის ტრაგედიის დროს ხელი ვერ შეუშალა საქართველოში რადიაციის გავრცელებას…
– ჩერნობილის დროსაც შეუშალა, მაგრამ მაშინ რადიაცია საქართველოში, ძირითადად, ზღვის საშუალებით გავრცელდა. სწორედ ამიტომაც იყო, რომ დასავლეთ საქართველო დაზარალდა და აღმოსავლეთ საქართველომდე რადიაციამ ვერ მიაღწია. უფრო მარტივად რომ ვთქვა, რადიაცია საქართველოში ზღვით შემოვიდა და აღმოსავლეთ საქართველოსკენ დაიძრა, მაგრამ ლიხის ქედი ვერ გადალახა…
– ამ ბოლო დროს, სულ უფრო ხშირად ადარებენ ერთმანეთს ჩერნობილისა და ფუკუსიმას ავარიებს. შესაძლებელია თუ არა, ფუკუსიმაში მომხდარი ავარია იაპონიისთვის ისეთივე დამანგრეველი იყოს, როგორც ჩერნობილის ავარია აღმოჩნდა ყოფილი სსრკ–სთვის?
– ავარიებს შორის, არანაირი პარალელები არ არსებობს. ასევე, არ შეიძლება, ვისაუბროთ შედეგების მსგავსების შესახებ. თუ გახსოვთ ან წაგიკითხავთ, ჩერნობილის ტრაგედიას მთელი სამი დღის განმავლობაში მალავდნენ და ზომების მიღება მას შემდეგ დაიწყეს, როცა რადიაცია დიდ მანძილზე იყო გავრცელებული. იქ, არც მოსახლეობის ევაკუაცია მომხდარა. იაპონელებმა კი ზომების მიღება, ფაქტობრივად, აფეთქების მომენტიდანვე დაიწყეს. სხვათაშორის, თუ ახლა იაპონიაში არსებულ გამოსხივების დონეს, ჩერნობილში მაშინ არსებულს შევადარებთ, კარდინალურად განსხვავებულ მონაცემებს მივიღებთ, რადგან ჩერნობილში გამოსხივება არა სამასჯერ ან ოთხასჯერ, არამედ დაახლოებით 6.000–ჯერ აღემატებოდა დასაშვებ ნორმას.
– ორიოდე სიტყვით, იქნებ გამოსხივების დოზის სიმძლავრის ერთეულზეც გვითხრათ…
– გამოსხივების დოზის ერთეული, ზივერტია და ეს სახელი მას გერმანელი მეცნიერის პატივსაცემად ეწოდა. გაუთვითცნობიერებელი მკითხველისთვის გასაგები შედარება რომ მოვიყვანო, 1 ზივერტი 100 რენტგენის ტოლია. ახლა, ჩემს ოთახში, რადიაცია 0,07 მიკროზივერტია საათში. ნორმა საქართველოს მასშტაბით, საათში 0,07–დან 0,012 მიკროზივერტამდე მერყეობს.
– რამდენად არის შესაძლებელი, რომ იაპონელებმა რადიაციით დასხივებული ყველა ადამიანი გამოავლინონ, რათა შემდეგ უმკურნალონ?
– ბუნებრივია, დასხივებულ ადამიანს კარგა ხნის მანძილზე არაფერი ეტყობა, თუ მას სპეციალურად არ გამოიკვლევ, რადიაციას არანაირი სიმპტომი არა აქვს და მისი უარყოფითი გავლენა ორგანიზმზე წლების განმავლობაში, ეტაპობრივად ვლინდება. იაპონელები ევაკუირებული მოსახლეობის გამოკვლევას ატარებენ, მაგრამ, ვფიქრობ, რომ ყველა შესაძლო დასხივებულის გამოსაკვლევად, საკუთარი ძალები არ ეყოფათ. ამაში მათ, მთელი მსოფლიო უნდა დაეხმაროს…
წყარო:presa.ge
ბოლო რამდენიმე წელია ევროპაში ყოველწლიურად მდგრადი ენერგიის კვირეული ტარდება, წელს ეს კვირეული 11-15 აპრილს გაიმართება და პარალელურად საქართველოშიც ჩატარდება.
ეკოლოგიურობას რაც შეეხება, უნდა აღვნიშნო, რომ ეკო-ნათურები ნათურები არ გამოყოფენ დიდ სიმხურვალეს და CO2-ს, რაც დამახასიათებელია ვარვარების ნათურებისათვის და რაც ითვლება დედამიწაზე კლიმატის შეცვლის ერთ-ერთ მიზეზად.
თაზო ჩხაიძე
შენი გარემო 